Jugoslavenska kriza dovela je do potrebe za pronala?enjem dubljih motiva za raspad dr?ave. Osim politi?ke retorike trebalo je prona?i i neku nau?nu argumentaciju koja bi sve to potkrijepila i u tu svrhu je iskori?tena historija, kao oblast najpogodnija za tu vrstu manipulacije. Sve to je dovelo do ideolo?ke intervencije u jednu nau?nu oblast kao ?to je historija, koja je iskori?tena i kao neka vrsta opravdanja za oru?ane sukobe.
Jugoslavenska kriza dovela je do potrebe za pronala?enjem dubljih motiva za raspad dr?ave. Osim politi?ke retorike trebalo je prona?i i neku nau?nu argumentaciju koja bi sve to potkrijepila i u tu svrhu je iskori?tena historija, kao oblast najpogodnija za tu vrstu manipulacije. Sve to je dovelo do ideolo?ke intervencije u jednu nau?nu oblast kao ?to je historija, koja je iskori?tena i kao neka vrsta opravdanja za oru?ane sukobe.
Nakon zavr?etka rata u biv?oj Jugoslaviji o?ekivao se prestanak takve politi?ke zloupotrebe historije. O?ekivali smo neke radikalnije poteze u obezbje?ivanju autonomije te nau?ne discipline, ka?e za DW histori?ar Branka Prpa, ali se to na ?alost nije desilo. Umjesto toga, historija je u?la u jedno polje parapsihologije ili postala parahistorijska nauka, smatra Prpa. Rezultat toga je da se historija danas posmatra kao sukob mi?ljenja
Historija nije sukob mi?ljenja
?Do?li smo u situaciju da mo?ete da ka?ete ?ta god ho?ete i da to ne morate ni?im da potkrijepite pravdaju?i se time da je to va?e mi?ljenje. Tako da vi danas u Srbiji imate recimo poku?aje rehabilitacije od Nedi?a pa nadalje, a mi imamo pouzdane historijske dokaze da su bili kolaboracionisti, dakle to nije pitanje mi?ljenja nego ?injenica. Vi, dakle, dolazite u situaciju da kao profesionalac s njima raspravljate na tu temu. Zna?i, raspravlja se o ne?emu ?to sa pozicije jedne nauke i znanja prosto ne mo?e da bude debatno polje?.
Histori?ari iz regiona su se bavili i komparativnim analizama ud?benika. Srpski ud?benci historije su u tim analizama ocjenjeni kao ?rtve ideolo?ke konfuzije, u kojima postoji potreba da se pro?lost uskladi sa trenutnim politi?kim potrebama. Ti ud?benici stoga obiluju stereotipima po kojima je srpski narod jedini historijski ispravan, vodi samo odbrambene ratove, ne ugro?ava narode oko njega i uglavnom je ?rtva naroda u okru?enju.
Politi?ki monopol na historiju
Branka Prpa, koja je tako?er bila u?esnik tih susreta histori?ara, isti?e da se situacija u Hrvatskoj, na primjer, popravila, ?jer je tamo ukinut monopol na izdavanje ud?benika:
?Kod nas je Zavod za izdavanje ud?benika i dalje monopolska institucija, tako da njegovo rukovodstvo zavisi od partije koja je na vlasti. U zavisnosti od ideolo?ke i politi?ke orijentacije vlasti, tako je i zavod plasirao ud?benike iz historije na tr?i?tu. Odnosno, anga?ovao one ljude koji su nudili onu historijsku sliku Srbije koja je odgovarala tada?njoj politi?koj nomenklaturi na vlasti. I to je ukratko to, jer su svi ti ud?benici i dalje zvani?ni ud?benici, oni su proizvedeni u posljednjih nekoliko godina, i vi ne mo?ete pisati nove ud?benike svakih godinu dana. A onda je do?lo do temeljnih poku?aja revizije historije, ?to se na ?alost pretvorilo u dr?avnu politiku u koju se uklju?ilo i sudstvo?.
Sudska revizija historije
Ako bismo poku?ali da ustanovimo gdje smo danas u odnosu historije i nacionalizma ili historije i politike, mora se re?i da je polje historije po prvi put u?lo u polje sudske arbitra?e, skre?e pa?nju Prpa. Postavlja se sada pitanje ?ta da ?ine histori?ari ako ?ele da napi?u ili izjave ne?to o historijskim li?nostima, koje su rehabilitovane sudskim putem:
?I sada se vi pitate, dobro, ja ?u sada sjesti kao histori?ar i napisati za?to mislim da je Dragi?a Cvetkovi?, kao predsjednik vlade Kraljevine Jugoslavije, uradio niz pogre?nih poteza i morao s pravom da demisionira uslijed masovne pobune gra?ana i demonstracija 27. marta 1941. godine. Sada se postavlja pitanje, po?to je on sudski rehabilitovan, da li to zna?i da nekakav tu?ilac ima pravo da mene kao histori?ara tu?i, jer ja tvrdim da Dragi?a Cvetkovi? jeste ?ovjek tih, tih i tih karakteristika? Ili, ?ta ?e se desiti ako tvrdim da su neki drugi, koji su sada rehabilitovani, zaista po?inili ratne zlo?ine, i da ta ocjena apsolutno odgovara onome ?to su ?inili??
Upravo zbog svega toga nije samo pitanje ud?benika kada se reflektuje jedna iskrivljena slika nas samih kroz vrijeme, zaklju?uje Prpa. Pa?nja se mora obratiti i na cjelokupan politi?ki kontekst, u kome se historijom bave sudovi. U tom kontekstu se po njenim rije?ima dr?avna politika mo?e posmatrati i kao klju?ni revizor historije.